Şizofreni

/in /tarafından

Şizofreni

Şizofreni, nüfusun yüzde birinden fazlasını etkileyen kronik bir beyin hastalığıdır. Şizofreni aktif olduğunda semptomlar içinde hezeyanlar(delüzyon), sanrılar(halüsinasyon), düşünme ve konsantrasyon sorunları ve motivasyon eksiklikleri görülebilir. Ancak bu semptomlar doğru bir şekilde tedavi edildiğinde teşhis konulmuş bu hastaların büyük bir çoğunluğunda zamanla dikkat çekici bir iyileşme olacaktır.

Şizofreninin kesin bir tedavisi olmamakla birlikte daha güvenli yeni tedaviler için bilimsel araştırmalar ve çalışmalar yapılmaktadır. Uzmanlar genetik etkenler üzerinde çalışarak, davranış araştırmaları yaparak ve beyin yapısı ve fonksiyonlarını görebilmek için ileri teknoloji görüntüleme yöntemlerini kullanarak hastalığın nedenlerini aydınlatmaya çalışmaktadırlar. Bu yeni yaklaşımlar yeni ve daha etkili tedaviler için umut vermektedir.

Şizofreninin karmaşıklığı hastalık hakkındaki yanılgıların nereden kaynaklandığını anlamamıza yardımcı olabilir. Şizofreni bölünmüş kişilik veya çoklu kişilik bozukluğu ile eşanlamlı değildir. Şizofreni hastalarının bir çoğu tehlikeli ya da şiddet eğilimli değildir. Evsiz barksız ya da hastanede yaşıyor da değildirler. Şizofreni olan kimselerin çoğunluğu aileleri ile birlikte, grup evlerinde veya kendi başlarına yaşamaktadırlar.
Şizofreni tüm dünyada kadın ve erkeklerde ve her etnik grupta aynı oranda görülebilir. Semptomları ise kişiden kişiye göre farklılık gösterebilir ve zaman içinde de dalgalanmalar oluşabilir. Hastalık aktif olduğunda hastanın gerçek ve gerçek olmayan deneyimler arasında ayırım yapamadığı ataklarla tanımlanabilir.
Semptomlar

En çok öne çıkan semptomlarına bağlı olarak şizofreninin çeşitli alt tipleri bulunmaktadır. Her hastalıkta olduğu gibi semptomların ciddiliği, süresi ve sıklığı değişkenlik gösterebilir ancak şizofreni hastalarında çoğu kez ciddi psikotik semptomların insidansı hastanın hayatı boyunca azalma göstermektedir. İlaçlarını kullanmama, alkol ya da yasadışı maddeler kullanma ve stres yaratıcı durumlar semptompları arttırmaktadır.

Bu semptomlar 3 sınıfta görülmektedir:
Pozitif semptomlar
Halüsinasyonlar, sesler duyma, paranoid delüzyonlar(hezeyanlar), abartılı veya çarpık algılamalar, inançlar ve davranışlar.
Negatif semptomlar
Plan kurma veya başlamada, konuşmada, duygularını ifade etmede veya zevk almada azalmalar veya kayıplar.
Bilişsel (kognitif) semptomlar
Düzensiz ve kafası karışık konuşma, hafıza sorunları, mantıklı düşünebilme sorunları, dikkatini verme ve karar alma güçlükleri.
İlk semptomlar genellikle erken erişkin yaşlarda ortaya çıkar. Erkeklerde semptomlar sıklıkla 20’li yaşların ilk dönemlerinde görülürken kadınlarda hastalığın ilk bulguları tipik olarak 20’lerin sonu 30’ların başlarında görülmektedir.

Sebepler

Bilim insanları ve araştırmacılar hastalığın başlangıcı ve gidişatında birkaç biyolojik ve çevresel faktörlerin rol oynadığına inanmaktadırlar. Ancak hangi faktörlerin bu hastalığı yarattığı hala bilinmemektedir. Semptomlarda bir çok farklılıklar bulunması nedeni ile bir çok bilim insanı diğer kronik hastalıkların aksine şizofreninin bir bozukluklar grubu olduğuna inanmaktadırlar. Şizofreninin kökeninin tanımlanamamış olmasına rağmen bilim insanları, ailesel geçiş olması nedeni ile hastalığın bazı kalıtımsal temeli veya genetik eğilimi olduğunu bilmektedirler.
Tedavi

Şizofreni için bir tedavi bulunmamaktadır ancak semptomların sıklığını ve yoğunluğunu azaltmak için tedaviler vardır. İlaç tedavileri ve psikososyal terapiler bazı şizofreni hastalarının yüksek derecede üretken ve faydalı bir hayat sürdürebilmelerine yardımcı olabilirken, diğerlerinde hastalık tedaviye ve aile desteklerine rağmen işlev eksikliklerine neden olmaya devam etmektedir.

Bir çok antipsikotik ilaç hastalığın akut fazındaki psikotik semptomların azaltılmasında etkili olmaktadır ve gelecekteki olası akut atakların azalmasında da yarar sağlamaktadır. Yine de tedaviye başlanılmadan önce, şizofreniyi taklit edebilecek semptomları olan diğer hastalıklar veya madde kullanımlarını bertaraf edebilmek için hasta bir psikiyatrist tarafından titiz bir şekilde muayene edilmelidir.

Şizofreni hastaları genel nüfusta diğerlerine oranla çok daha sık madde ve ilaç suistimalinde bulunmaktadırlar. Madde suistimali şizofreni teşhisini güçleştirmektedir ve aynı zamanda şizofreninin tedavisinin etkisini azaltmaktadır. Eğer bir hasta bağımlılık bulguları gösteriyorsa, madde bağımlılığı tedavisi diğer tedavileri ile birlikte sürdürülmelidir.
          İyileşme ve Rehabilitasyon

Şizofreninin semptomları kontrol altına alındıktan sonra uygulanacak terapiler hastaların sosyal beceriler kazanmayı, stresle başa çıkmayı, nüks ederse uyarıcı erken işaretlerini tanımayı ve ataksız dönemleri uzatmayı öğrenmelerine yardımcı olur. Şizofreni hastalarının bir çoğu için iyileşme hastalıklarını kontrol altında tutarak hayatlarını mümkün olan en iyi şekilde yaşayabilmektir. Şizofreni genel olarak erişkinliğin ilk dönemlerinde görülmeye başlandığı için bu hastaların hayatlarını idare etme becerilerini geliştirme, eğitimlerini tamamlama veya mesleki beceri kazanma, ve bir işte tutunabilme konularında faydalı bir rehabilitasyona ihtiyaçları olmaktadır. Örneğin şizofreni hastalarının kendilerine yeterlilik kazanmaları için yardımcı olan destekleyici iş programlarının faydalı olduğu görülmüştür. Bu tür programlar ileri derecede hastalığı olan kişilere rekabetçi ortamda gerçek yaşam koşullarında iş sağlamaktadır.

Şizofreni olan bir çok hasta ailelerinden duygusal ve maddesel destek görmektedir. Ancak bu ailelerin de, yakınlarının hastalığını idare edebilmeleri için eğitim ve yardım almaları önemlidir. Bu yardımların hastalığın yinelemesinin önlenmesinde ve şizofrenili bireyin yanısıra diğer aile üyelerinin de ruh sağlığı üzerinde pozitif etkisi olduğu gösterilmiştir.
Geleceğe Bakış

Şizofreninin nedenleri ve tedavisi üzerinde araştırmalar devam etmektedir. Hastalığın daha iyi derecede anlaşılması ve daha etkili tedavi yöntemleri ile şizofreni olan kişilerin hayatlarını daha dolu yaşayabilmeleri, bir işe sahip olabilmeleri ve bir topluluk içinde veya aileleri ile yaşayabilmeleri mümkün olacaktır.

Anahtar kelime: şizofreni, şizofreni nedir, şizofreni bulguları, şizofreni belirtileri, şizofreni sebepleri, şizofreni tedavisi